روایتی کوتاه از آنچه آخوندها و آخوند زاده ها با ایران کردند

پارکهای دریایی، جاذبه ای غیر قابل انكار در خلیج فارس

یکی از طرح های زیست محیطی که ارتباط نزدیکی به مدیریت در حوزه آب دارد و موجب جلب گردشگر می شود پارک های دریایی است.

پارک های دریایی علاوه بر جلب توریست، باعث حفظ محیط زیست ساحلی و دریایی شده و مانع از نابودی گیاهان و جانوران و آبزیان ساحلی و دریایی می شود.

آن ها علاوه بر حفظ میراث طبیعی منطقه به خصوص برای گردشگران متخصص و پژوهشگران علوم طبیعی و محیط زیست بسیار پر جاذبه اند.

توسعه پارک های دریایی که از منظر اقتصادی به صرفه و از منظر اکولوژی برای حفظ بوم شناسی مفید و جهت توسعه پایدار ضروری است میتواند نوید بخش باشد.

بسیاری از کشورهای حوزه مدیترانه در این مورد تجارب موفقی داشته اند، نوآوری نیز در این حوزه باید مورد توجه و تشویق واقع شود.

خلیج فارس به عنوان یک آبراه حیاتی و مهم از جایگاه ویژه ای در عرصه تحولات منطقه ای و بین المللی برخوردار بوده و تغییر و تحولات مداوم نظامی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و زیستی در این منطقه و حضور غیر قانونی قدرت های سلطه طلب در آن موجب بروز تحولات مداوم و مختلفی شده است.

اکوسیستم خلیج فارس با دارا بودن شرایط خاص هیدرولوژیک و اکولوژیک، یکی از نادر ترین اکوسیستم ها در سطح جهان به حساب می آید.

وجود تنوع زیستی غنی بویژه آبزیان، وجود جنگل های حرا، آب سنگهای مرجانی، لاک پشت های دریایی، وجود جزایر متعدد و استراتژیک، استخراج و صدور نفت از این منطقه، تبخیر بالای آب، وجود آب شیرین کن های متعدد و بسیاری از عوامل دیگر از مهمترین دلیل اختصاصی حساس و ویژه بودن این اکوسیستم با ارزش محسوب می شود.

مجموعه عوامل یاد شده موجب شده تا خلیج فارس دربرگیرنده شرایط زیستی منحصر به فرد در مقایسه با دریاهای آزاد باشد. لذا پرداختن به مباحث آموزشی، تحقیقاتی، حفاظتی و توسعه گردشگری با هدف اطلاع رسانی و تنویر افکار عمومی و نهایتا توجه بیشتر به ابعاد گردشگری می تواند نقش بسزایی در رفع بسیاری از موانع و مشکلات موجود داشته و در جلب مشارکت همه اقشار، بویژه ساحل نشینان و صیادان موثر باشد.

افزایش روند توسعه در مناطق ساحلی و دریایی باعث افزایش فشار بر میراث طبیعی و اکولوژیکی این مناطق شده است.

به عبارتی توسعه پایدار در دریا، حفظ و احیاء و توسعه منابع آبی کشور، ایجاد اشتغال و توسعه فعالیت های گردشگری که یکی از ظرفیت های بالقوه محیطی و ضرورت های اجتماعی جهت برنامه ریزی اقتصادی محسوب می شوند، در این مناطق ایجاب می کند که بخشی از این مناطق تحت عنوان پارک های دریایی با اهداف مختلف آموزشی، حفاظتی، گردشگری و غیره با برنامه ها و کارکردهای خاص تحت مدیریت ویژه قرار گیرند.

بدون شک حفظ و مدیریت این مناطق به ویژه برای کشورهای در حال توسعه هزینه های زیادی در بر خواهد داشت. اما در یک نگاه جامع وکلان جبران این هزینه ها نه تنها در کوتاه مدت و دراز مدت امکانپذیر بوده بلکه سودآور نیزخواهد بود.

یکی از روشهای مهم و موثر در اعمال اهداف مدیریتی با پوشش رویکردها و اهداف مختلف، استفاده از صنعت گردشگری و ترویج آن در این مناطق است. انجام چنین اقداماتی نه تنها پاسخگوی تمایلات و تلاش مردم جهت یافتن آرامش و تماس با طبیعت خواهد بود بلکه نقش بسزایی در آموزش و ترویج بهره برداری صحیح از این میراث طبیعی و مشارکت مردم در حفاظت از طبیعت را در بر خواهد داشت.

پارک های دریایی به منظور حفاظت و مدیریت، از یک یا چند اکوسیستم دریایی که در اثر بهره برداری یا اقدامات انسانی دگرگونی نیافته و در بردارنده ی گونه های گیاهی، جانوری، نقاط ژئومرفولوژیکی و زیستگاههای آبزیان و جانوران باشند و یا دارای ارزش علمی، آموزشی، پژوهشی، گردشگری و تفرجگاهی خاصی بوده و یا چشم اندازهای بی نظیر و یا زیبایی های فوق العاده ای را داشته باشند، احداث می گردند.

پارکهای دریایی علاوه بر شمار زیادی از کارکردهای خود چون حفظ و حفاظت از گونه های مهم جانوری و گیاهی به خصوص در جنگل های حرا، پژوهش های علمی، آموزشی، اصلاح شرایط زیست محیطی در مناطق پیرامونی و حفظ و نگهداری از ارزشهای فرهنگی در اکثر کشورهای در حال توسعه نقش با اهمیتی در ترویج گردشگری دارند.

پارک های دریایی نه تنها در جلب گردشگری کشش زیادی ایجاد می کنند بلکه با توجه به تعاریف و استانداردهای پارکهای دریایی، در صورت مدیریت صحیح، در حفظ کیفیت منابع تفرج و گردشگری می توانند بسیار موثر واقع شوند.

ملاحظات و معیارهای انتخاب انواع پارک های دریایی می تواند شامل معیارهای مختلفی از جمله، معیارهای اقتصادی، معیارهای اکولوژیکی، معیارهای اجتماعی و معیارهای عملی باشد.

از طرفی بر اساس قوانین و مقررات بین المللی، اهداف ایجاد یک پارک دریایی، بر اساس دلایل اصلی طرح مدیریت منطقه حفاظت شده یا اهداف مدیریت آن منطقه بنیان گذارده شده است.

براساس رده بندی سال 2004مجله اکونومیست درخصوص جایگاه کشورها در صنعت گردشگری کشورهای فرانسه، اسپانیا و آمریکا در رده های اول تا سوم و کشورهای نروژ، مراکش و امارات به ترتیب در مقام های 38 تا 40 این صنعت قرار دارند.

این درحالی است که ایران به رغم داشتن جاذبه های توریستی فراوان و ظرفیت های بالقوه فرهنگی و اکوتوریسم که از لحاظ جایگاه و ارزش توان توریستی شدن، جزء 10 کشور اول جهان هستند در این رده بندی جایگاه خاصی را به خود اختصاص نداده است.

در این راستا بدون شک پرداختن به جنبه های توریستی منابع آبی به ویژه احداث پارک های دریایی می تواند به عنوان عاملی مهم جهت توسعه برنامه های توریستی مد نظر برنامه ریزان و دست اندرکاران قرار گرفته و روند رو به رشد آن ادامه داشته باشد.

ایران ازنظر میراث فرهنگی جز» 10 کشور اول جهان است و این در حالی است که گزارش های سازمان جهانی گردشگری (Wto) نشان می دهد هزینه های سالانه گرشگری در دنیا بیش از 2 هزار میلیارد دلار است. در بسیاری از کشورها از جمله اسپانیا با 50 میلیون مسافر خارجی در سال، صنعت توریسم به صورت منبع اصلی ایجاد شغل درآمده و جمعیتی بالغ بر 100 میلیون نفر در دنیا به این حرفه اشتغال دارند.

هر چند اروپا60 درصد از کل گردشگران جهان را به خود جلب می کند، اما حدود 70 درصد درآمد گردشگری خاورمیانه متعلق به کشورهای مصر و عربستان است. امروزه برخی از کشورها به سوی گردشگری دریایی روی آورده اند.

کشورهای مالزی، اندونزی، هند، سنگاپور، هنگ کنگ، چین و ژاپن در این زمینه پیش قدم شده اند و دبی در حال ساختن 3 جزیره مصنوعی به شکل نخل است. مالزی برای ایجاد گردشگری پایدار در این کشور پارک های دریایی در جزایر تیکا و ... را گسترش می دهد.

کشور اندونزی نیز با استفاه از شیوه های سنتی و مدرن گردشگری دریایی را روزبه روز توسعه می دهد. در این میان کشور ایران با تمام امکانات دریایی که در اختیار دارد هنوز نتوانسته از صنعت گردشگری دریایی به طور شایسته استفاده کند اما از آنجایی که توسعه صنعت گردشگری همچنین گردشگری دریایی در برنامه چهارم پیش بینی شده می توان برای رونق آن در آینده امیدوار بود.

در ماده 34 قانون برنامه چهارم توسعه در این زمینه آمده: «دولت موظف است، برای تسهیل تجارت و حمل و نقل، استقرار صنایع دریایی، گسترش گردشگری، لوایح مورد نیاز برای توسعه فعالیت های دریایی را اصلاح قوانین مرتبط و حذف وظایف موازی، مشابه و متضاد و تجمیع وظایف همگن و متجنس هر یک از دستگاه ها، تفکیک کامل وظایف دستگاه ها، برای اعمال حاکمیت تهیه و برای تصویب به مجلس شورای اسلامی ارائه کند.»

براساس آنچه مسوولان وعده داده اند، راه اندازی پژوهشکده فرهنگ و تمدن درباره استفاده از سواحل خلیج فارس، فعال کردن جزایر قشم و کیش با استفاده از سرمایه گذاران خارجی، تشکیل شرکت های مشترک گردشگری با مالزی و عربستان، ایجاد جاذبه های گردشگری دریایی در دریاچه ارومیه و ... از طرح های است که برای رونق و گسترش گردشگری در کشور در دست مطالعه و اجراست.

اما نکته ای که نباید از آن غافل شد استفاده از کشتی های بزرگ و مجلل تفریحی برای اعزام گردشگران به نقاط دیدنی جهان است که روز به روز بر تعداد آن ها افزوده می شود.بحث توریسم در ایران بحثی جدی است. کشور ایران باتوجه به سواحل زیبا و چشم ندازهایش، باید سرمایه گذاری و برنامه ریزی لازم را در این رابطه داشته باشد. در ارتباط با بحث توریسم مجلس شورای اسلامی اعتبارات مناسبی برای دستگاه های دولتی از جلسه سازمان میراث فرهنگی گردشگری گذاشته است اما دستگاه های مربوط به شکل جدی وارد عمل نمی شوند.

در این رابطه باید علاوه بر بالا بردن سطح آگاهی و شناخت مردم، قضاها و امکانات مسافرت های دریایی نیز افزایش یابد. هر خانواده ای در زندگی نیازمند تفریح، آرامش و آسایش است پس باید زمینه های لازم برای این کار فراهم شود.هر اندازه صنعت گردشگری گسترش بیشتری پیدا کند و افراد بتوانند از موقعیت های دریایی استفاده کنند، طبیعی است که فعالیت جانبی نیز گسترش می یابد. هتل ها، مسافرخانه ها، فروشگاه های مواد غذایی، پوشاک، لوازم و امکانات تفریحی، ورزش های دریایی و ... از جمله مشاغل مرتبط با این صنعت هستند.

شاید بیش از 300 نوع شغل را بتوان تعریف کرد که در کنار افزایش مسافرت ها، به ویژه در ساحل و دریا، می تواند ایجاد شود.اگر بتوانیم میزان توقف گردشگران خارجی را با برنامه های تفریحی افزایش دهیم، در آمد ارزی مناسبی را کسب می کنیم. بسیاری از کشورها 60 تا 30 درصد تولید ناخالص داخلی شان را از طریق گرشگری و توریسم کسب می کنند. در این رابطه دستگاه های دولتی و تعاونی ها نتوانسته اند خیلی خوب عمل کنند.عمدتا هم نیاز به فرهنگ سازی است. ما باید علاوه بر فرهنگسازی شرایط و زمینه ها را نیز فراهم سازیم.به نظر نمی رسد گره کار در قانون گذاری ها باشد.

http://www.persiangulfstudies.com/fa/index.asp?P=NEWS2Ν=154

مرکز مطالعات خلیج فارس

www.Persiangulfstudies.com